De Waalsprong: hoe groen wil je het hebben?

De koolmezen van Oosterhout: van ecologische relatieproblemen en macho’s

Wereldwijd vermaard
De koolmezen van Oosterhout staan al sinds 1955 in de belangstelling. Samen met soortgenoten op Vlieland, de Hoge Veluwe en in het Brabantse Liesbos zorgen de landgoedmezen voor een belangrijke stroom van natuurinformatie. De onderzoekers van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) – sinds kort in een nieuw onderzoeksgebouw vol ecotech, een voorbeeldlocatie voor duurzaam bouwen in Wageningen – gebruiken deze informatie om belangrijke vragen op te lossen. Vragen waarvoor je vaak jarenlang onderzoek moet doen om ze te kunnen beantwoorden. Zo dragen de mezen bij aan het vaststellen van de invloed van klimaatsverandering op de natuur. Ze zijn daarmee wereldwijd een voorbeeldsoort geworden voor dit onderzoek. Ook in de bekende film An Inconvenient Truth (van o.a. Al Gore) komen de resultaten voorbij.

Eigen karakter
Maar het NIOO doet bijvoorbeeld ook onderzoek naar persoonlijkheden. Koolmezen hebben net als mensen een eigen karakter. Een groot deel erven ze van hun ouders, of het nu macho’s of schuchtere vogels zijn. Dit blijkt veel effect te hebben op bijvoorbeeld hun succes in het leven, hun partnerkeuze en hun overlevingskansen. Bij koolmezen kun je dat veel beter onderzoeken dan bij mensen. De natuuronderzoekers delen hun kennis dan ook met psychologen.

Nuttige resultaten
Het Nederlandse koolmeesonderzoek is een van de langstlopende meetreeksen ter wereld. Daarvoor zijn er 50.000 nesten onderzocht. Zo’n 170.000 koolmezen hebben een eigen ‘paspoort’ gekregen (in de vorm van een vogelring) en zijn als zodanig herkenbaar. Daarnaast worden ook nog eens ruim 55.000 pimpelmezen als ‘tweede soort’ op de voet gevolgd. In totaal hebben de onderzoekers wel 665.000 keer een vogel bekeken. Dat zijn grote aantallen, met dus ook grote, nuttige resultaten tot gevolg.

Relevante links

• Uitzending van Het Klokhuis over klimaatsverandering, waarin ook het koolmeesonderzoek van het NIOO aan bod komt.
• Interview met Baron van Boetzelaer in Spronglevend december 2010
• Website Landgoed Oosterhout
• Website van Park Lingezegen
• Festival De Oversteek website
• Portret Bas Broeder Spronglevend december 2010
• Website van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW)
• Afdeling Dierecologie van het Nioo-Knaw
• Persbericht over ‘De 50e generatie vliegt uit! Het belang van lange-termijn vogelonderzoek’
• Engelstalig interview met het afdelingshoofd Dierecologie (pag. 30/31) ‘Our data on the ecological effects of climate change is also important to politicians’.
• Website van het vogeltrekstation