Fort Knodsenburg weer zichtbaar in Veur Lent

Veur Lent krijgt een blijvende herinnering aan het zestiende eeuwse Fort Knodsenburg dat daar tot het einde van de achttiende eeuw heeft gestaan. De contouren van de binnenring van het fort worden tastbaar en zichtbaar op de noordoever van het eiland teruggebracht door middel van grondwallen met onderin een bakstenen muur. Een plek aan het water met de originele fundamenten van de toegangspoort en de positie van de ophaalbrug wordt zichtbaar gemaakt door middel van palen in de Spiegelwaal.

De schans Knodsenburg bevond zich direct tegenover de binnenstad aan de noordoever van de Waal. Het fort heeft bestaan uit een omwalde kern met bastions met daaromheen verdedigingswerken bestaande uit grachten en een flesch. De verdedigingswerken waren grotendeels gelegen in de huidige Spiegelwaal en zijn verloren gegaan. Een groot deel van de kern van het Fort is echter gelegen op het ontstane eiland. In het ontwerp is de locatie van de kern van het fort opnieuw zichtbaar gemaakt. Het ontwerp behelst een rondwandeling die grotendeels loopt over de oude contouren van het fort. Door het aanbrengen van twee bastions wordt de maat en schaal en functie van het fort weer ervaarbaar. Naar de Spiegelwaal toe wordt het fort door de toepassing van steile taluds en een lage keermuur zichtbaar in het landschap. De gevonden restanten van de toegangspoort zijn opgenomen in het ontwerp.

Spanjaarden

Fort Knodsenburg werd in 1585 gebouwd door de Republiek om Nijmegen te kunnen belegeren, nadat het zich trouw had verklaard aan de Spaanse Koning. De Spanjaarden lieten dit niet op zich zitten en deden een uitval. Ze verjoegen de Staatse troepen uit het fort. Met Knodsenburg beschikten de Spanjaarden nu over een strategische plek, van waaruit zij het oostelijke rivierengebied konden controleren. In 1590 werd het fort heroverd en aangepast door Prins Maurits. Aan het begin van de achttiende eeuw werd het fort voor het laatst aangepast en kreeg het een stervorm met gracht. Aan het eind van de achttiende eeuw is het definitief gedaan met de betekenis van Knodsenburg. Het raakt in verval en wordt uiteindelijk geslecht.

Archeologisch onderzoek

Tijdens het archeologisch onderzoek dat van 2012 tot 2015 is uitgevoerd in het kader van Ruimte voor de Waal, hebben de archeologen onderzoek gedaan naar de restanten van het fort. Ze hebben daarbij onder andere de houten pijlers van de ophaalbrug van de hoofdingang, de fundamenten van de toegangspoort en de doorsnede van de fortgracht gevonden. Deze prominente en altijd zichtbare plek op het eiland biedt een mooie kans om het verhaal van Knodsenburg te vertellen.

Historie in beeld

Op een historische tekening uit ongeveer 1590 is het kernfort duidelijk te zien met de ophaalbrug en toegangspoort aan de noordzijde van het Fort. Boven bevindt zich de Waal en links is het kanaal de Grift zichtbaar. In het fort bevinden zich enkele houten huizen en moestuinen.

Nijmegen vestingstad

Hieronder een schematische afbeelding van de historische ontwikkeling van de vestingstad Nijmegen. Fort Knodsenburg verschijnt omstreeks1590 en wordt later opgenomen in de buitenring van Forten in de 19e eeuw. Het fort wordt voortdurend aangepast en raakt uiteindelijk in verval. Met de visualisatie die momenteel wordt uitgevoerd wordt het fort opnieuw zichtbaar; een blijvende herinnering aan de geschiedenis van deze bijzondere locatie.