Uitgangspunt voor het project Atlas was de vraag of een graafmachine zichzelf zou kunnen begraven. De kunstenaar heeft een certificaat gehaald en een graafmachine gekocht, om tijdens de opening van de kunstroute de begrafenis van deze machine uit te voeren.

Hof van Holland wordt op dit moment bouwrijp gemaakt. Daardoor is het kunstwerk Atlas helaas weggehaald. Hieronder lees je meer over het kunstwerk en de kunstenaar. 

Het resultaat is een werk dat hier aanwezig blijft totdat het plaats moet maken voor nieuwe bebouwing. Ondertussen zal het restant van de graafmachine langzaam vergaan, gevormd door de passerende tijd. Uiteindelijk wordt er bij verwijdering van het werk weer gebruik gemaakt van andere graafmachines om Atlas op te graven. 

Het kunstwerk
Ontwikkeling en groei gaan altijd gepaard met verval en verlies. Het nieuwe kan alleen ontstaan ten koste van het oude.  Zo ook in het gebied waar nu deze kunstroute ligt. Binnen enkele jaren zullen de uitwaarden en agrarische landerijen veranderen in woonwijken en stedelijk gebied. Een flinke stap voorruit zullen sommigen zeggen, terwijl anderen het een teloorgang van het landschap vinden.

Los van welk ideaal beter past bij de Waalsprong, feit is wel dat een landschap sowieso altijd aan verandering onderhevig is. Rivieren eroderen, grond verzakt en begroeiing verovert alles waar het kan gaan. Dieren grazen en mensen winnen grondstoffen om te bouwen. Een landschap wisselt continue van gedaante. 

Gedaanteverandering betekent dan ook dat het uiterlijk van iets dermate transformeert dat het op een andere manier merkbaar is. Het scheppend proces is hiervoor aan mooi voorbeeld, want scheppen betekent niet alleen dat er een gat in de grond ontstaat, maar ook dat de vrijgekomen aarde tegelijkertijd ergens een moet berg vormen. Er vindt dus in feite een materiele overdracht plaats van de ene plek naar de andere: de vrijgekomen aarde veranderd van bodem naar berg, zonder van zichzelf te veranderen.

Wanneer er straks gaat worden gebouwd in de Waalsprong zal ook hier een gedaanteverandering plaatsvinden. Kranen, shovels en kiepwagens zullen worden ingezet om het landschap precies zo te vervormen als ervan wordt verlangd. De macht van deze machines, en het geweld waartoe zij in staat zijn, is tevens kenmerkend voor een scheppend proces: er is altijd aan bepaalde mate van kracht nodig om de gedaante van iets te doen laten transformeren.

The making off
Het idee voor ATLAS komt voort uit deze uiteenlopende gedachten die opkomen bij de aanstaande transitie van het gebied. Door een graafmachine zichzelf te laten begraven zal Bram Kuypers de oorspronkelijke bedoelingen van graafmachine en landschap omdraaien. Het werkbouwtuig zal nu zélf worden gevormd door het landschap en passerende tijd, in plaats van andersom. Daarnaast is ook het verval van de graafmachine inherent aan de ontwikkeling van dit kunstwerk. Ook hierover zal de ene enthousiast worden, terwijl de ander dit zonde vindt.

Over de kunstenaar

Het beoefenen van kunst is voor mij een manier om te ontsnappen aan mijn eigen denkkaders. Mijn werk komt dan ook altijd voort uit de omstandigheden waarin ik mij bevind, en het verlangen deze op een subtiele manier te problematiseren. Deze omstandigheden worden veelal gevormd door het willen uitvoeren van exposities, opdrachten of andere werkzaamheden, waarvoor ik vaak uitwegen zoek middels de dingen waarvan ik enthousiast wordt om te willen doen. Ook het ondergaan van verveling heeft een belangrijke uitwerking op het zien van nieuwe mogelijkheden.

Doordat ik graag activiteiten beoefen die mij onderweg laten zijn, is de subjectieve ervaring van tijd en ruimte een terugkerend onderwerp in mijn werk. Voornamelijk omdat ik sporten zoals fietsen en hardlopen, maar ook het rijden met de auto, als confronterend ervaar voor het beeld dat je van een omgeving kan hebben. De beweging is namelijk zélf erg bepalend voor de manier waarop je een omgeving meemaakt, terwijl een omgeving zelf ook op bepaalde mate afdwingt wat wel en niet mogelijke bewegingen zijn.

Dezelfde wisselwerking tussen object en subject, is ook bij het uitvoeren van mijn werk een terugkerend fenomeen. Een idee komt namelijk nooit uit de lucht vallen, maar lijkt vaak ergens te wachten totdat het gezien kan worden. Bij het willen uitvoeren van een goed idee vindt er vervolgens een bemiddeling plaats tussen de aard van het idee, en de daadwerkelijk gestalte die het zou kunnen krijgen. Zo is de uiteindelijke uitvoer van het idee voor ATLAS, mede bepaald door randvoorwaarden als budget, regelgeving en welwillendheid van derden.

Hoewel juist dit soort externe factoren vaak tot extra problemen lijken te lijden, probeer ik deze echter altijd volledig te omarmen. Confrontatie met het onvoorziene is namelijk een onvermijdelijke consequentie van het in aanraking komen met kunst. Ik beschouw randvoorwaarden dan ook als context voor een werk, in plaats van een belemmering. Des te meer frustratie hierbij opspeelt, des te interessanter de uiteindelijke oplossing voor zulke belemmeringen kan zijn. Ik beschouw een werk dan ook als geslaagd als het uiteindelijk een gestalte heeft gekregen die ik van tevoren niet had kunnen verzinnen.

Met dank aan
Dit project is mede tot stand gekomen dankzij de uitzonderlijke hulp van IPC Werkt, Boskalis, MSB en Derks GWW.

Foto's van Atlas